حضرت سیّدالشُهدا(ع)‌ین مناجاتی اۇلۇ تانرێ‌یا

دۇتمۇشام جان نقدین الـده وصـل-ی-جـانان ایستـه‌ره‌م

تئشنه جان وئرره‌م مینای-ی-عئشقیده جان ایستـه‌ره‌م

دم به دم ائیلـه‌ر تجـلّا پــرتــوی-ی-انــوار-ی-ذات

اوْلمارام موسی کیمی بیر جئلوه ایله محو-وْ-مات

خضــر تــک بــۇ عصـریــده آختــارمارام آب-ی-حیات

تئشنه‌ی-ی-وصلم کؤنۆل جامین دوْلۇ قان ایسته‌ره‌م

تشت-ی-زر ایچره قێزێل قانێم آخار «یحیــی» کیمــی

کــربــلا مئیــدانــی دوْلمــۇش قـانیلـه‌ن دریا کیمــی

زیـنبیــم اوْلســۇن پریشــان خاطـر-ی-لیلا کیمــی

پای-ی-بند-ی-زۆلف اکبردیر، پریشان ایسته‌ره‌م

طایر-ی-اوج-ی-وفایم، شهپریم تیر-ی-جفا

ائیلـه‌ره‌م روز-ی-ازلـده ائتـدیگیــم عهـده وفا

بۇ لب-ی-عطشانیلـه‌ن اوْللام ذبیحـاً مـن قفا

خنجر-ی-قاتل دمینده‌ن آب-ی-حیوان ایسته‌ره‌م

گۆلشن-ی-جیسمیمده زخم-ی-تیر آچێلمێش گۆل کیمی

هر طرف پئیکان دۆزۆلمۆش سینه‌مه سۆنبۆل کیمی

ایستـه‌ره‌م گلسیـن سکینه‌م نالییه بۆلبـۆل کیمی

قتلگه گۆلزارینه مرغ-ی-خوْش الحان ایسته‌ره‌م

مین بلایه مُبتلا اوْلسام اگر ایّوب تک

ائیله‌ره‌م صبر، ائتمه‌ره‌م شور-وْ-نوا یعقوب تک

دم به دم، ساعت به ساعت، عاشئق-ی-مجذوب تک

بیــر بلایــه وئرمه‌گه شــوقیله منین جان ایسته‌ره‌م

کسـب ائـدیـب مئـرآت-ی-انــوار-ی-محبّتلــه‌ن جلا

اوْلـمۇشــام سرمسـت-ی-جــام-ی-«البـلاءُ لِلـوِلا»

بــزم-ی-وحــدت‌دیر منه بۇ سرزمین-ی-کـربلا

ترک-ی-کثرت ائتمه‌گه، بیر نوک-ی-پئیکان ایسته‌ره‌م

بیر طرفده کاکُل-ی-اکبر بوْیانمێش قانیله

بیر طرفده اصغریم سیراب اوْلۇب پئیکانیله

بیر طرف جان وئردی عبّاسیم لب-ی-عطشانیله

بیر طرف اؤز جیسمیمی خاکیله یئکسان ایسته‌ره‌م

جئلوه‌گاه-ی-محضرینده ائیله‌ره‌م سعی-وْ-صفا

خئیمه‌گه میقات-وْ-مَشعر، قتلگه کوه-ی-مِنا

ایسته‌ره‌م بیر اکبر-وْ-عبداللّهیم اوْلسۇن فدا

بۇ بلا دشتینده یئتمیش ایکی قۇربان ایسته‌ره‌م

شعله‌ی-ی-نار-ی-محبّتله دوْلۇب کانون-ی-دل

وادی-ی-حئیره‌تده لیلا آختارێر مجنون-ی-دل

مجلیسیم خلوت، گؤزۆم یاشلێ، شرابیم خون-ی-دل

گلمه‌گه بۇ بزمه بیر تازه مسلمان ایسته‌ره‌م

بیر یئتیش فریادیمه، ای پادشاه-ی-کم سِپَه

زورق-ی-جیسمیم اوْلۇب مستغرق-ی-بحر-ی-گُنَه

گرچی صرّافم ذلیلم رو سییاه

عرصه‌ی-ی-محشرده سنده‌ن الده فرمان ایسته‌ره‌م

قوْشار: صرّاف تبریزی

عزا آیێ

وئردی باش حسین‌ین، چون مه-ی-عزاسی

ماسوانی دۇتدۇ، وا حسین صداسی

دۇتدۇ شیعه‌لر ماتم، آچدێلار قارا پرچم

باشلانێب عزاسی، باشلانێب عزاسی

تک نه شیعه‌لر بۇ، غمده سینه داغلار

فاطیمه سێزێلدار، اشک عذاره باغلار

ذکر ائده‌ر دمادم، وای حسین وای آغلار

اوْغلۇنۇن عزاسینده، غملی ماجراسینده

آغلار اؤز آناسی، آغلار اؤز آناسی

دل دۇلۇر بۇ آیدا، وصف-ی-غم‌فزادور

هر یانا باخێرسان، مجلیس-ی-عزادور

وار اساس-ی-ماتم، هر طرف قرادور

قاره‌پوش اوْلۇب عالم، شیعیان دۇتۇب ماتم

واردێ غم اساسی، واردێ غم اساسی

اؤزگه عالم اوْلمۇش، بۇ مه-ی-عزاده

چوْخ اسیر نسیم-ی-درد-وْ-غم فضاده

نغمه‌ی-ی-حسینی، واردێ کربلاده

قان اوْلۇب بۇ آی دیل‌لر، تئشنه لب سوْلۇب گۆللر

قالمایێب صفاسی، قالمایێب صفاسی

اوْلسا هانسێ یئرده، گر حسین صداسی

گلسه هانسێ ائوده‌ن، وای حسین صداسی

یوْل سالار اوْ بزمه، فاطیمه آناسێ

سسله‌نر حسینیم وای، نور-ی-دوعئینیم وای

سینه‌ده نواسی، سینه‌ده نواسی

فاطیمه سێزێلدار، گؤزده قان‌یاش آغلار

عاریضه آخار چۆن، اشگی بیرباش آغلار

سس وئره‌ر بتوله، جومله داغ داش آغلار

غم آشێب داشێب باشدان، هئی گلیردی داغ داشدان

وای حسین صداسی، وای حسین صداسی

اوْخ آتارلا سقّا، اۆسته دسته-دسته

ائیلییه‌رله ساقی، جامینی شیکه‌سته

قوْللارێن سالارلار، نهر-ی-علقم اۆسته

جان وئره‌ر فرات اۆسته، تئشنه لب اوْ دل خسته

سینه‌ده یاراسێ، سینه‌ده یاراسێ

شاه-ی-دین الینده، شیرخواره اصغر

تئشنه‌لب سوْلار چۆن، غۆنچه‌ی-ی-گۆل-ی-تر

اوْخ بیچه‌ر اوْ نازیک، حلقینی سراسر

قان دۇرار دوداقێنده، شاه-ی-دین قۇجاغینده

جان وئره‌ر بالاسێ، جان وئره‌ر بالاسێ

دوْغرار اهل-ی-کوفه، اکبر-ی-جوانی

نه جوان، نه اکبر، لئیلی‌نین توانی

قانێ گۆلشن ائیله‌ر، دشت-ی-نئینوانی

زولفه قان یاخار لئیلا، اکبره باخار لئیلا

دیلده وای بالاسێ، دیلده وای بالاسێ

چوْخ یارا وۇرارلار، قاسم-ی-جوانه

کاکُلین بوْیارلار، ظۆلم الیله قانه

آغلایار آناسێ، گۆنده یانه-یانه

سسله‌نر جاوانیم، سینه ده توانیم

چوْخ اوْلان یاراسێ، چوْخ اوْلان یاراسێ

اوج ائده‌ر سپهره، آه-وْ-وای-ی-زینب

نئینوانی چۇلقار، چوْخ نوای-ی-زینب

هم اوْلار آناسێ، همصدای-ی-زینب

سسله‌نر قێزێن زهراء، سس سسه وئره‌ر زهرا

سینه ده نواسی، سینه ده نواسی

قوْشار: تبریزلی تائب

ای بلالی زینب

ای بلالی زینب، حاضر اوْل  بلایه

قافله‌م یئتیشدی، دشت-ی-کربلایه

بۇردا ایمتیحان وئرره‌م، دین-ی-یوْلۇندا جان وئرره‌م

ای بلالی زینب، ای بلالی زینب

بۇ منای-ی- عئشقین، وار گؤزل صفاسی

یئتمیشه یاخێن وار، مه لقا فداسی

باشلارێندا واردۇر، دین-ی-حقّ هواسی

بۇردا جوش ائده‌ر قانلار، قان ایچه‌رله قۇربانلار

ای بلالی زینب، ای بلالی زینب

عهد آلێبدێ منده‌ن، ذات-ی-پاک-ی-جانان

جانیمی ائده‌م بۇ، دین-ی-حقّه قۇربان

قوْیمارام کی نُقصان، تاپسێن عهد-وْ-پئیمان

من وارام سؤزۆم اۆسته، هر بلا گؤزۆم اۆسته

ای بلالی زینب، ای بلالی زینب

دیندی گۆلسِتانین، غملی باغبانی

دؤزمه‌رم گؤرنده، آفت-ی-خزانی

قوْیمارام کی سوْلسۇن، بئیله گۆلسِتانی

سۇ یئرینه قان وئرره‌م، باغ-ی-دینه جان وئرره‌م

ای بلالی زینب، ای بلالی زینب

گۆللریم بۇ چؤلده، تئشنه سوْلسا سوْلسۇن

قانلا باغبانین، چئشمی دوْلسا دوْلسۇن

گر خزان بۇ عمروم، باغی اوْلسا اوْلسۇن

باغ-ی-دین باهار اوْلسۇن، حکمی پایدار اوْلسۇن

ای بلالی زینب، ای بلالی زینب

واردێ بیر ائلیم باش، فیکرینی آتارلار

قانه دین یوْلۇندا، تئشنه لب باتارلار

توْپراقا بۇ چؤلده، قانلارێن قاتارلار

لاله رنگ اوْلار بۇ یئر، شوریله دوْلار بۇ یئر

ای بلالی زینب، ای بلالی زینب

اکبریم دۆشه‌ر گۆل، جیسمیده یاراسێ

کربلانی چۇلقار، عطر-ی-دلرُباسی

نعشی اۆسته اوْخشار، شوریله آناسێ

آه-وْ-زار ائده‌ر لئیلا، چؤللره دۆشه‌ر لئیلا

ای بلالی زینب، ای بلالی زینب

قاسم-ی-جاوان بۇ، سینه‌مین قراری

یعنی مجتبیٰ‌نین، نازلێ یادگاری

جان وئره‌ر بدنده، زخمی-ی-بی‌شوماری

آغلادار منی آغلار، اوْدلۇ سینه‌می داغلار

ای بلالی زینب، ای بلالی زینب

قارداشێم ابالفضل، گؤرسه‌در وفاسین

توْپراقا سالارلار، قامت-ی-رساسین

آرتێرار کنار-ی-علقمین صفاسین

باغ-ی-عئشق اوْلار علقم، عطریله دوْلار علقم

ای بلالی زینب، ای بلالی زینب

من اؤزۆم یێخێللام، دلده سوز-وْ-سازیم

سۇ یانێندا قاندێر، آب-ی-دستمازیم

قانلێ قتلگهده، واردێ بیر نمازیم

اؤللـه‌م اوْل نماز اۆسته، عئشق-ی-بی‌نیاز اۆسته

ای بلالی زینب، ای بلالی زینب

قوْشار: تبریزلی تائب

گینه ماه-ی-عزا گلدی

گئییبدیر شیعه‌لر قاره، گینه ماه-ی-عزا گلدی

یئتیشدی موسم-ی-ماتم، نوای نئینوا گلدی

حسین‌ین باشلانێب یاسێ، بۇ آیدا شیعه‌لر آغلار

حسینیم وای دییه‌ن دیللر، جاهانی غۆصصه‌ده‌ن داغلار

هامێ پیر-وْ-جاوان باهم، یۆزه گؤز یاشێنی باغلار

بلی ماه-ی-محرّم‌دیر، هامێ درده دوا گلدی

بۇ گۆنده مرکب-ی-سلطان، یئتیشدی دشت-ی-مینایه

ائدیب معناده خوْش گلدین، قضا دلبند-ی-زهرایه

بۇیۇردۇ کاروان دۇرسۇن، باخێبدێر قانلێ صحرایه

سوْرا امر ائتدی اخیامی، قۇرۇن حقّده‌ن ندا گلدی

باخێب دشت-وْ-بیابانه، یانێر مطلب سوْراغێندا

سوْلۇندا اکبری واردێ، دۇرۇب عبّاسی ساغێندا

رقیّه ناقه اۆستۆنده، علی اصغر قۇجاغێندا

بله‌کده بیر قۇزۇ قۇربان، ره-ی-عئشقه فدا گلدی

حسین باخدێقجا اطرافه، سوْلۇبدۇ رنگ-ی-روخساری

اوْلۇبدۇ ناگیران زینب، ائدیبدیر گؤز یاشێن جاری

دئدی قۇربانۇوام قارداش، دئ اسرارین منه باری

نده‌ن اوْل صورت-ی-ماهه، بئله ابر-ی-جفا گلدی

بۇیۇردۇ آغلاما زینب، شریک –ی-عهد-وْ-پیمانسان

صبور اوْل هر بلا گلسه، اؤزۆن دریای-ی-ایمانسان

قالار بۇ چؤلده قارداشۇن، ولی سن بۇردا مئهمانسان

اوْ گۆنده‌ن تلّ-ی-زینبده‌ن، صدای-ی-وا اخا گلدی

سوْرا عرض ائتدی ای خالق، ال اۆزدۆم دار-ی-دونیادان

روادور کربلا دشتی، باش اوْلسۇن «طور سینا» دان

منیم شیش گوشه قبریمده، اۇجالسێن ناله «یحیی» دان

دئسین وای قبرینه باشسێز، غریب-ی-کربلا گلدی

سنین عُشّاقووا یارب، بۇ چؤل باغ-ی-مصفّادور

بۇ عون-وْ-جعفر-وْ-عبّاس، بۇ اکبر شبه-ی-طاهادور

بۇ کلثوم و رقیّه‌مدیر، بۇ زینب دخت-ی-زهرادۇر

بۇ صحرای-ی-بلاخیزه، غریب-وْ-آشنا گلدی

اوْلان بۇ کاروانیمده، متاعه ایفتیخاریم وار

قمر طلعت گؤزل سیما، منیم انصار-وْ-یاریم وار

بئشیکده آلتێ آیلێق بیر، علی تک شیرخواریم وار

اگر چه یوْخ دلی امّا، دیله خوردا هۇما گلدی

قوْشار: نادر بابائی

حسین‌ین باشلاندێ یاسێ

 

هر کیمسه‌نین وار، باشدا هواسی

گئیسین بۇ آیدا، ماتم لیباسی

گلدی محرّم، آغلار ملک‌لر

یارب حسین‌ین باشلاندێ یاسێ

ای شیعه سنده، گل بیر نوایه

آغلا قتیل-ی-کرب-وْ-بلایه

هر دردون اوْلسا، سسله هرایه

دارالشفادی، بزم-ی-عزاسی

یارب حسین‌ین باشلاندێ یاسێ

قاره گئییندی، عرش-ی-معلّا

آغلار حسینه، اؤز جدّی طاها

اوْخشار بۇ یاسدا، صدّیقه زهرا

عمّامه الده، حیدر باباسێ

یارب حسین‌ین باشلاندێ یاسێ

ائعلان-ی-غمدیر، نور-ی-دوعئینه

شاه-ی-خجسته، بۇ عالمینه

گؤگده بۇلۇدلار، آغلار حسینه

سسلیر بۇ نوعی، زهرا آناسێ

یارب حسین‌ین باشلاندێ یاسێ

ماتم لیباسێن، کیمسه گییه‌نده

لبّیک حسینه، دلده دییه‌نده

ائحرام-ی-عئشقی، سئیر ائیلییه‌نده

بزم-ی-عزادور، سعی-وْ-صفاسی

یارب حسین‌ین باشلاندێ یاسێ

جنّتده آغلار، آدم حسینه

گؤزیاشێن ائیله‌ر، مرهم حسینه

یکسر فدادور، عالم حسینه

حشرین گۆنۆنده، وار من بُکاسی

یارب حسین‌ین باشلاندێ یاسێ

قوْشار: نادر بابائی

زندگی‌نامه استاد یحیوی اردبیلی؛ تاج الشعرای مراثی کشور

 

در جای جای فرهنگ و تمدن بشری و در سراسر دنیا از عصر حضرت آدم علیه السلام تا عصر حاضر که عصر تکنولوزی و نانوتکنولوژی و  ارتباطات و....است؛ هیچ انقلاب و حماسه‌ای به اندازه واقعه جاوید و ماندگار دشت کربلا و شهادت  حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام و یاران با وفایش در آن عصر خونین عاشورایی  مورد توجه قرار نگرفته است. اگر  همه مراثی و سروده های شاعران درباره انقلاب کبیر عاشورا در یک جا گردآوری شود، به یقین خود کتابخانه عظیمی را تشکیل خواهد داد و همین گستردگی نموداری است بر عظمت و شکوه جاودانه نهضت  حضرت سیدالشهدا(ع) و یاران فدارکارش که مخلصانه دل به معشوق دادند و عاشقانه جان در طبق اخلاص گذاشتند و برای ماندگاری و پایداری دین مبین اسلام و آیین و فرهنگ محمدی و سیره علوی جان شان را تقدیم حضرت احدیت نمودند.  اردبیل، این خاستگاه تشیع و مرکز تجلی شور و عشق حسینی، جایگاه عارف و سالک الی الله، سید جلیل القدر حضرت شیخ صفی الدین اردبیلی، مهد تندیس زهد و پارسایی محقق اردبیلی، دیار عارفان اهورایی و شاعران عاشورایی از قرن‌ها پیش پاسدار میراث گرانقدر فرهنگ غنی و تاریخ ساز عاشورایی بوده و این فرهنگ با اعتقادات مذهبی و باورهای دینی مردم این سامان عجین بوده است. کهن شهر حسینی اردبیل که به دست فرزندان حضرت ابوالبشر علیه السلام بنیان نهاده شده و در طول تاریخ همواره به عنوان دارالارشاد و دارالامان و شهر مقدس مطرح بوده و هست، نقش ویژه و ممتازی را در تثبیت تشیع داشته و با نهایت افتخار و به دلیل عشق و علاقه وافر اهالی متدین و ولایتمدارش به خاندان رسول اعظم(ص) به مرکز و پایتخت عشق به اهل بیت عصمت و طهارت علیه السلام تبدیل شده است. این خطه که مهد و پایگاه بزرگانی چون شمس عطار اردبیلی، بیضای اردبیلی، حکیم الهی اردبیلی، رحیم موذن‌زاده‌اردبیلی و صدها شخصیت برجسته مذهبی، علمی، فرهنگی و حتی ورزشی است، عالمان، اندیشمندان، سخنوران و شاعران و مداحانی را در دامن خود پرورانده که هر یک در رشد و شکوفایی فرهنگ و تمدن اسلامی نقشی مهم و رسالتی سترگ و عظیم داشته اند. زنده یاد عباسقلی یحیوی شاعر با فضیلت و عاشق پیشه و حماسه سرای نامدار آذربایجان از جمله اوتاد و نوادر روزگار است که از این دیار مقدس برخاسته  و حماسه بزرگ و همیشه ماندگار عاشورا را باشکوهی تمام و با خلق تصاویری بدیع و تاثیرگذار با زبان نافذ شعر در قالب تابلوهایی منحصر به فرد خلق کرده و ادبیات عاشورایی را جلوه و شکوهی دیگر بخشیده است.

در تمامت ادبیات آذربایجان و شیعه، حادثه‌ کربلا موضوع انواع ادبی گوناگونی بوده است. از قرن دوم هجری به بعد اکثر آثار ادبی در حوزه ادبیات شیعی آذربایجان به نوعی متاثر از این موضوع بوده‌اند. ظاهراً نخستین مجموعه مدون شعری، «شهدانامه» نشاط اردبیلی است که در زمان شاه تهماسب اول سروده شده است. ادبیات مرثیه در سده‌های بعدی نیز در «حدیقـــه‌السعدا»ی فضولی، «سحاب الدّموع» نخجوانی، «کنز المصائب» قمری و سروده‌های راجی تبریزی، دخیل مراغه ای، کریم صافی، میرزا علی لعلی، دلریش، ذهنی، ذهنی زاده، هندی و صحاف اوج می گیرد و در سادگی و روانی نقل روایات و شرح حال اشخاص در سروده های تاج الشعرا به نهایت بلاغت و شیوایی خود می رسد.

استاد یحیوی از بزرگترین شاعران حماسه سرای عاشورایی است که علاوه بر داشتن سبک و شیوه ای خاص، به لحاظ نوآوری و ایجاد تحول بنیادین در شعر عاشورایی و حماسی، سرآمد روزگار و پایه‌گذار مکتب شعری ویژه‌ای است و آثار ارزشمندی که پیرامون این حماسه جاوید و شخصیت‌های اسطوره‌ای نهضت حسینی خلق کرده از هر حیث قابل ارج و احترام و تامل و تفقد است. این شاعر اهل بیت و منتسب به حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام 65 سال از 78 سال عمر با برکت خویش را به استان بوسی سید و سرور شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین صرف کرده و در این مدت آثار ارزشمند و منحصر به‌فردی را آفرینش و به زیور طبع آراسته است.

حماسه سرای نامدار آذربایجان، تاج الشعرای شاعران مرثیه سرای کشور در بیست و هفتیمن روز از اولین ماه دومین فصل سال 1280 هجری خورشیدی در کهن دیار اردبیل  قدم به عرصه حیات گذاشت. وی یکی از بزرگترین شاعران عاشورایی معاصر است که علاوه برداشتن سبک خاص به لحاظ نوآوری و ایجاد تحول بنیادین در مرثیه سرایی، سرآمد روزگاز و پایه‌گذار مکتب شعری ویژه‌ای است. در سن 13سالگی با الهام از حضرت اباعبدالله الحسین و هنرمند تشنه لب دشت نینوا حضرت ابوالفضل العباس چشمه شعر، در جانش جوشیدن گرفت و با تخلص احقر سرودن برای سید و سالار شهیدان و یاران با وفایش را آغاز کرد. حاصل 78 سال عمر و 65 سال سابقه سخن پردازی و عشق ورزی اش به خاندان رسول الله اعظم(ص) هشت جلد کتاب است که حاوی صدها قطعه اشعار فارسی و ترکی آذری است و همواره در محافل و مجالس بزرگداشت یاد و نام حماسه آفرینان دشت نینوا چاشنی زمزمه‌های عاشقانه و ناله‌های غریبانه عاشقان و سالکان کوی حضرت اباعبدالله الحسین و ورد زبان مادحان و واعظان است. بساط کربلا، اسرار عاشورا، پرچم عزا، آخرین آثار یحیوی، یادگار یحیوی، بهارستان یحیوی و نگارستان یحیوی از آثار تامل برانگیز استاد حاج عباسقلی یحیوی است.

تاج الشعرا از دوران‌سازان شعر مرثیه در زبان ترکی آذربایجان و خالق سبک نوین در این رشته است. یحیوی، خود آگاه بر این بود که سبک جدیدی در شعر مرثیه ایجاد می‌کند. در چند جا اشاره به این دارد که شیوه‌ نو و طرز جدید ابداع کرده است:

آغلار گؤز ایلن یازدی چون یحیوی اشعاری

بیر سبک جدید آچدی خلق ائتدیگی آثاری

یحیوی روح حماسی فردوسی و صلابت بیان رودکی و تصویرگری نظامی را در قالب عاشورایی به منصه بروز رسانید و بزم و رزم را به هم ‌آمیخت و ستون خیمه ادبیات مراثی گردید.

یحیوی وقتی 13 یا ۱۴ ساله بود، اولین شعرش را سرود. هر چند سندی که مشخصی کننده اولین شعر یحیوی باشد، در درست نیست؛ اما آنچه که مشخص است، وی در ابتدا اشعارش را با تخلص «احقر» می‌سرود. از یحیوی دفترچه کوچکی باقی مانده است که محتوی سروده‌های وی در دوران جوانی است. بعد از مدتی و در اوایل دوران جوانی، تخلص خود را به نام خانوادگی اش تغییر داد. تسلط یحیوی بر ادبیات مرثیه و حماسی، روح خیال پردازی، زمینه صحنه پردازی و استخوان بندی کلام وی باعث پایه گذاری سبکی نو در ادبیات مراثی کشور شد. یحیوی شعر را کلامی آراسته با زیبایی‌های اندیشه و تخیل و پیراسته از هرگونه ضعف ادبی و خرافات معرفی می کند که در قالب کلمات محکم و آهنگین جای گرفته و سرشار از تغزل و سوز و گداز است. در دیدگاه یحیوی، شاعر عاشورایی باید خلوص نیت و ارادت کامل به سیدالشهدا(ع) داشته باشد و با اخلاص و اشک چشم مرثیه پردازی کند. به گفته عباسعلی یحیوی، فرزند استادیحیوی؛ تاج‌الشعرا، اشعارش را بیشتر در مغازه‌اش می‌سرود. عموماً پاکنویس کردن اشعار هم توسط «داود یحیوی» صورت می‌گرفت. «میرزاآقا ذبیحی» هم اشعار تازه را با استفاده از کاربن در چند نسخه می‌نوشت و بین علاقه‌مندان توزیع می‌کرد و به نوعی توزیع اشعار را عهده‌دار بود. «میرزا‌محمدعلی‌ناطق» و «میرزا افضلعلی صدرالممالکی» اولین شنودگان تازه‌ترین اشعار یحیوی  بودند. سلیم موذن‌زاده‌اردبیلی سرشناس‌ترین مداحی بود که اشعار یحیوی را با مهارت خاص و استواری لحن اجرا می‌کرد. حسینقلی داودی، رحیم حیدری و محمد باقر تمدنی نیز از مداحانی بودند که بیشترین ارتباط را با تاج‌الشعرا داشتند.

به اذعان اغلب کارشناسان ادبیات مرثیه، تاج‌الشعرا خالق سبک و مکتب فکری نوینی در ادبیات مرثیه معاصر است. اغلب مرثیه‌سرایان بعد از تاج‌الشعرا از مکتب فکری و سبک خاص وی پیروی کرده‌اند. البته یحیوی هم به شاعران اهل بیت به دیده احترام می‌نگریست و به همه شاعران سفارش می‌کرد که در انسجام کلام و کشف مفاهیم تازه و معانی بکر و قوت طبع و بیان سلیس و روان کوشا باشند.

مرحوم عباسقلی یحیوی در 26 آبان ماه سال 1358 بدرود حیات گفت و در «بهشت فاطمه» اردبیل به خاک سپرده شد.

هنر مرثیه‌سرایی ذایقه‌ای بدیع در شاعران اردبیل

مرثیه‌سرایی همواره به عنوان هنری ریشه‌دار در تاریخ دیرینه فرهنگ و ادب اردبیل احساسات و ذایقه‌های لطیف شاعران این دیار را برای علاقه‌مندان و دوستداران اهل بیت به تصویر کشیده است. هر چند که سایه زندگی پیچیده شهری بر سر این هنر طی چند سال اخیر سنگینی کرده و مانع آن شده که صاحبان طبع‌های لطیف در این خطه شاعرخیز در خلوت آرامش آثار بدیعی همچون شاعران اعصار گذشته خلق نمایند اما با این اوصاف شاعری و مرثیه‌سرایی در اردبیل هنوز هم جایگاه ویژه‌ای دارد.

در تاریخ ایران مرثیه سرایان اردبیلی بی‌شک نقش ارزنده و گران‌سنگی در روایت حماسه بزرگ عاشورا و انتقال آن به نسل‌های امروزی داشته اند. به گفته صاحبنظران، هنر شعر در اردبیل در دوره صفویه که مرثیه سرایی به خاطر علاقه شدید قلبی مردم این دیار به ائمه اطهار و خاندان عصمت و طهارت(ع) در ادبیات منطقه مطرح شد، به اوج درخشش خود رسید. از آن هنگام بود که ده‌ها نفر از عندلیبان دیار شیخ صفی با نظمی روان و دل‌نشین به توصیف حماسه حسینی و مدح و منقبت و ذکر مصائب ائمه معصومین(ع) پرداختند.

امروز نیز اشعار مرثیه‌سرایان به نام اردبیلی که با هنرنمایی به شکلی دلپذیر و تاثیر گذار ارایه می‌گردد، نقش به سزایی در رونق عزاداری‌های ماه محرم در مناطق آذری‌نشین و سایر نقاط کشور دارد. در مرثیه‌های شاعران اردبیلی به واقعه بزرگ کربلا از زاویه‌های گوناگون پرداخت شده و در آن‌ها حماسه بزرگ پدید آورندگان عاشورا ، مظلومیت اهل بیت و قساوت یزید و یزیدیان به زیبایی هر چه تمام عرضه شده است.

به نوشته مورخان معتبر، مردم اردبیل به عنوان یکی از پیشگامان پذیرش دین اسلام، به خاندان عصمت و طهارت عشق ورزیده و ادیبان خوش قریحه منطقه از آن زمان مدح و منقبت چهارده معصوم(ع) را به نظم و نثر کشیده‌اند.

مرثیه‌سرایان فراوانی از جمله بیضا، دلخون، ثابت، ناصر، عاصم، مطلع، ناطق، انور، غمگین، سیدحکاک، بختیاری، جلیلی وند، صدرالممالی، یحیوی، منعم و منزوی و... در این شهر می‌زیسته‌اند که اکنون فقط آثار ارزشمندی از آنان به یادگار مانده است.

کارشناسان معتقدند سروده‌های حماسی برخی از مرثیه‌سرایان معاصر اردبیلی به عنوان شاهکارهایی از فرهنگ تشیع در نوع خود کم نظیر می‌باشند.

شمار دقیق آثار و کتب مرثیه شاعران متوفی و در حال زندگی در اردبیل مشخص نیست اما شاید از یکصد عنوان فراتر رود. شاعران غیر مرثیه‌پرداز اردبیلی نیز دست کم در سروده‌های خود نیم نگاهی به شور و حال سالار شهیدان داشته‌اند. شاعران نوحه‌پرداز متوفی اردبیلی از شنیده‌های خود در منابر علما و نیز مطالعه کتاب‌هایی چون مقاتل، تاریخ اسلام و وقایع کربلا در سرودن اشعار حماسی استفاده می‌کردند.

در حال حاضر آقایان عسکر شاهی، محمد تقایی، هادی، غفاری، معزی، شفیع تفاخری، صبا، صنعا، حسین بختیاری، عاصم، عابدیان، یوسف معماری، شفیع خلیل زاده، مجرد، آذراوغلی، راثی، ناصر آزاد، ایلچی و ده‌ها شاعر نوجوان و جوان اردبیلی در زمینه مرثیه‌سرایی قلم فرسایی می‌کنند.

سواره تیغ برق افشان...

سواره تیغ برق افشان الینده فکری دعوا دور

مرصّع دور لجامی، مرکبون زینی مطلّا دور

قزل جوشن وار اگنینده جلال و شأنی اعلا دور

حسین ابن علی روح نبی دلبند زهرا دور

بو وصفیلن گلوب میدان جنگه حیف تنها دور

سلاح جنگینون هر قطعه سی میراث سلطانی

رسول اکرمون درّاعه و دستار شایانی

جناب حمزه نون گوهر نشان نُه قبّه قلخانی

علی المرتضی نون ذوالفقار تیز و برّانی

طلابفت و جواهر کوب یک قبضه دو پهنا دور

هوایه ذوالجناحون نعل آلتدان کیمیا قالخار

کانّه دنده ی سوهانیدن مغز طلا قالخار

نئجه لاهوته گور ناسوتیدن نور خدا قالخار

سوسوز لبلردن اما کلمه‌ی انّی فدا قالخار

کنایه بو مبارک کلمه دن ذبحاً عظیما دور

حسینه خارجی آدی قویوبدور زاده ی هنده

شریحون خط و امضا سیله تکمیل اولدی پرونده

او حکمون رو نوشتین یازدی اوراقه نویسنده

سراسر مملکتده ائتدیلر پخش و پراکنده

حسینون قتلی گویا مسلمینه فرض ایفا دور

یزیدون حیطه‌ی حکمینده اسلامی اولان یئرلر

نقاط آسیاده چینه پیوسته نئچه کشور

حدود غربده اقیانوس اطلس، موج آور

شمالاً انتهای سیبریه مرزیدی سرتاسر

جنوباً استوائی خطه تاریخ حکمفرما دور

حبش نزدیک خط استواده خاک آفریقا

اروپاده فرنگستانیدن بیر حَد مستثنی

شمالیده وین اطریشده پاتختدور حالا

هنودستاندا پاکستان فعلی خطّه‌ی زیبا

قدیمی نقشه لرده بو ممالک نصف دنیا دور

بو وسعتده ممالک ده دهستان واردی شهرستان

گله هرتک تکیندن اون نفر تشکیل تاپار ملیان

فریضه بیلدیلر حکم شریحی مردم نادان

بلا صحراسینه لشکر شتابان اولدی هر یاندان

گوروندی روز عاشورا قشون چوخ موج دریا دور

شیوخ نهروان قرآن حمایل آلنی برجسته

سُنین نیزه‌لر بنذر زبان افعی مسته

سه شعبه تیر و پیکان جعبه دانلاردا نئچه دسته

قلجلار سوولانوب قول چمرانوب دامن بئله بسته

امام ئولدورمگه الله اکبر گور نه غوغا دور

نقاب اعرفونی آتدی وجه الله جمالیندن

او نابینالر آلسون فائده شمع وصالیندن

یاغاردی دُرّ ابیض لعل و یاقوت اتصالیندن

اولون آگه جماعت سیز حسینون شرح حالیندن

بابام احمد آتام حیدر آنام زهرای کبرا دور

ندای اعرفونی دفعتاً ناقص قویوب لشکر

آیاقلار بیر بیرینه دگدی سسلندی اوزنگی‌لر

نئجه آهن دوگنده سسلنور دکان آهنگر

پیاده صف لریندن ظاهر اولدی مختلف سسلر

امامون حجتینه بو هیاهو عذر بی جا دور

بو وضع نامناسب شهریاری ائله دی وادار

او قومه بیر نمونه قدرتیندن ائله سین اظهار

بویوردی ایها الجند الشاطین اسکتوا زنهار

واریمدور اقتداریم روحوزی الآن ائدیم احضار

منیم حکمیم تمام انفاس و ارواح ایچره مجرا دور

نشست ائتدی او دم رعب امامت نحس دللرده

تصرفله قوروتدی قوّه‌ی روحی بدنلرده

پیاده یا سواره دوردی ساکت دوردوقی یئرده

یونولمیش داش تک هیکل‌لر صف اندر صف برابرده

فنا آیینه سینده هر بیری بیر صورت لا دور

‌ 

بو قدرتلن سیزی ائتدیم مخیّر اوچ سوزه لشکر

گورون ذی نفع سوز هانسیندا اجرا ائیله یین سیزلر

قیتسون یثربه منع ائتمیون تا آل پیغمبر

وئرون یا بیر بیچیم سو تشنه دور تشنه یانور لبلر

و یا گنجیمه گلسون بیر به بیر کیم مرد هیجا دور

قبوله یتمدی افسوس شرط اول و ثانی

اوچومجی شرط قانون عرب جلب ائتدی اعدانی

شجاعان مبرّز گلدی دوتدی راه نیرانی

او روباهان کم جرئت تانیدی شیر میدانی

غراب بی هنر هاردان حریف رزم عنقا دور

گوروب سعداوغلی تاپماز قصدی بو ترتیبلن انجام

وئروب فرمان یئریندن اوینادی نیروی خون آشام

قشون واحدلری جنگ وجود واحده اعزام

او غیر عادلانه حمله که اونلار ائدوب اقدام

نه قانون عرب طرز رسم ترسا دور

نئجه پوره وئرور یای فصلی پشَه شهد ناب اوسته

اونون مثلینده لشکر حمله گتدی اول جناب اوسته

نئجه بیر خشمگین شهباز اوچار فوج غراب اوسته

اونون مثلینده حضرت زیندن قالخوب رکاب اوسته

ملخ دن موردون زنبوردن شیره نه پروا دور

دوه‌لر صیحه سی آت شیهه سی آواز واویلا

عربلر سسلنور طبل و دهل گرهاگر اعدا

طنین اندازی دی آفاقه صوت غرّش و عرّا

او ساعتدور اهم ساعت ساعات عاشورا

هامی قدّوسیان حیرتده مشغول تماشا دور

هوانی توز دونوب یئللر اسور صحرا اولوب طوفان

زرهلر سسلنور اوخلار یاغور ردّ ائیله ییر قلخان

پاریلدار تیغلر آت دیرناقیندان برق اولور تابان

حسینون صولتی فرداً به فردین ائیله ییب لرزان

گوروندی هرباش اوسته بیر حسین بیر تیغ برّا دور

انا بن راکب الرفرف مقیمالعرش بالنعلین

انا بن ضارب السیفین انا بن صاحب الرمحین

انا بن فاتح خیبر انا بن فارس الصفین

انا بن سیّد الکونین با کی العینین

قریشون افتخاری خانه زاد حیّ یکتا دور

ابی مخنف دئیر بیر گوشه ده دور دوم تماشایه

حسینون سینه سین گوردیم نشان تیر اعدایه

اوخا پیوند اولوب اوخ تپراقا اوخلار سالوب سایه

یوخیدی یاره سی دالدان دلیلیم وار بو معنایه

او حضرت غیر فرّار اوغلیدور کرّار اعدا دور

قناد آچمیشدی اوخدان اوخشیوردی مرغ پرداره

زره منفذلریندن قان آتاردی مثل فوّاره

محاسن مولریندن قان سوزردی زین زرداره

اولوبدور ذوالجناحون سینه بندی سینه ده پاره

بویانمیش راکب و مرکوب چون یاقوت حمرا دور

بو حالتدن عجب‌تر حیرت آور بیر بو مطلب دور

اؤلوب قارداشی اوغلی لشکری قانه مخضب دور

قالان تنها اوزی دور بیر قلج دور بیرده مرکب دور

سسینه سس وئرن عورت اوشاقدور بیرده زینب دور

بو اوصافیله اعدا افکن و ضرغام غرّا دور

روایتدور چکردی اول جناب هر نعره که دلدن

مبارزلر وئروردی اختیار مرکبی الدن

چکیلدی کوفه سمتیتنه قاچان لشگر مقابلدن

کنار اولدی او ساعت نور حق ظلمات باطلدن

بلی دیجوردن شمس جهان آرا مبرّا دور

قیتدی مرکز میداندا دوردی مفخر لولاک

آلیشمیشدی حرارتدن اورک، عطشان دوداقلار خاک

قوری تخته کیمی آغزیندا دیلدن سس اولور ادراک

خطابی لشکر سفیانه من الما دور

کئچوردی بیر نفر سیّاح دنیاگرد گردآلود

الینده چوبدست آشفته مو چالاک و ره پیمود

حمایل گردنینده سو دولی بیر قمقمه موجود

غذا و قوتی همیانینده مست باده‌ی مقصود

زمین کربلاده گوردی بیر محشر هویدا دور

داغیلمیش حربگاهه قولدی باشدی دوغرانان پیکر

دایانمیش نیزیه بیر سیّد وظلوم و بی یاور

دوداقینده دیلینی گزدیرور گویا که سو ایستر

ولی تشخیص اولونماز پیکری پیکاندور اعضادور

چیخارتدی کیسه دن بیر ظرف چوبینه شتابیلن

همان ظرفی لبالب ادی فی الفوری آبیلن

مقابل اولدی سیاح احتراماً اول جنابیلن

ایکی الده تعارف ائتدی عذر بی حسابیلن

دئدی آل ای غریب ایچ بو سوئی خیلی گوارا دور

او میراب بهشتی ساقی کوثر دلارامی

کمال لطف ایلن سیّاح الیندن آلدی اول جامی

سوئی سپدی یئره سو ایچمدی بو تشنه هنگامی

ایکی انگشت آرا سیندان ائدوب سیّاحه اعلامی

بویوردی گور نه عالم سیر ائدورسن هانسی ماوا دور

امامون امرینه تسلیم اولوب سیّاح خوش کردار

چکیلدی پرده‌ی غفلت گوزیندن کشف اولوب اسرار

باخاندا بیر مکان گوردی مشجر گلشن و گلزار

ریاض جنت فیها عیون تجری الانهار

قدح‌لر الده شربتلن دولی آماده حورا دور

دوباره ائیله دی سیّاحی آگه سرّ پنهاندان

توکوب سو جامینه بیر قبضه حضرت ریگ میداندان

قاماشدی مرد سیّاحون گوزی برق درخشاندان

دولی گوردی سو جامین گوهر و لعل فروزاندان

تمام الماس و مرجان و زبرجد درّ لالا دور

گورنده بو ایکی اعجازی غیبون پرده داریندن

تعجب ائیله دی شاهون عجایب اقتداریندن

بو ایستی بو عطش بو قدرت و صبر و وقاریندن

ییخیلدی ذوالجناحون اوپدی سُمّ خاکداریندن

دئدی جانیم سنه قربان بو نه سرّ معما دور

بویوردی من امام عالمینم ای سعادتمند

فراتی قادرم آب حیاته ائیله‌م پیوند

علی اوغلی حسینم من بلاده شاکر و خرسند

اوزوم اوز رغبتیمله دام عشقه اولمیشام دلبند

شهادت شاهده شیرین‌تر از شهد مصفّا دور

بودور علت بو قدرتلن بئله عطشانم ای سیاح

یازیلمیش عهدناممده سوسوز قربانم ای سیاح

مقصرلر پناهی محرم دیوانم ای سیاح

عزاداره جزاده شافع عصیانم ای سیاح

بهشت اهلی دی کیم اهل بکا و او تباکا دور

شهادت امری صادر اولمادی سیاحه مولادن

شفاعت قولین آلدی آغلادی گئتدی او صحرادن

دولاندیردی لجام مرکبی حضرت او ماوادن

وداع آخرین قصدیله اندی تلّ بالادن

او تلّی که میان عرصه و اخیام طاها دور

خانم زینب دئییر خیمه قباقینده باخوردوم من

گوروم آیا حسینیمله نه رفتار ائیلیه ییر دشمن

سرازیر اولدی بیر تپراقلی طوفان تلّون اوستیندن

گلور توز درک اولونماز بو نه توزدور قوزانور یئردن

توز ایچره آت ایاقینون صدای نعلی پیدا دور

تعجب حالیله دقت ائدردیم تا ندور مطلب

یاخونلاشدی توز آیریلدی نمایان اولدی بیر مرکب

آت اوسته پارچا قاندان غیری بیر زاد گورمدیم یا رب

صدا گلدی علیکن السلامی اختی یا زینب

تانیدیم لهجه سیندن کیم حسین بو لفظه گویا دور

سیزی اللهه تاپشوردوم بویوردی شاه بی لشکر

داخی یوخ صحبته فرصت منی زهرا آنام گوزلر

فراز عرشدن جدّیم پیمبردور منی سسلر

قیامتده عزاداریم اگر من گئتمسم نئیلر

بو باش بو جان لو پیکر قیمت مقطوع سودا دور

ائله سرعتله آت سوردی حسین میدان دعوایه

نه زینب یادینه دوشدی نه باخدی آه لیلایه

دالیجان منده یوز قویدوم گوزی یاشلی او صحرایه

دئدیم قارداش قسم وئرره‌م سنی مظلومه زهرایه

حسین جان بیر توقّف قیل باجون صاحب تمنّا دور

حسینین ساخلادی یولدان شرار آهیلن زینب

یول اوسته قول بویون اولدی او شاهنشاهیلن زینب

ائدیبلر رمزلی صحبت ولیّ اللهیلن زینب

قیتدی خیمه سمتینه دل آگاهیلن زینب

او صحبتدن نتیجه هر بلالرده شکیبا دور

تمام ائت «یحیوی» تحریره یوخدور خامه ده یارا

فصاحتله بو نظم آبداری ائیله دون انشا

آپارسون فیض سرشارین مجالسده آتان یحیی

چکوب زحمت بساط کربلائی ائتموسن احیا

نقدری واردور آثارون آدون مشمول احیا دور

استاد یحیوی

او وسعتده بیابانون بساطین دولدوروب لشکر

حضرت رقیه(س) شام غریبان گئجه سی

ظۆلمه‌ت گئجه، آی دوْره‌سینه هاله گله‌نده

قوْرخار نئجه شخص اوْلسا، ائدر ناله گله‌نده

ایجـاد اوْلـۇنار موختـه‌لیف اشکال-وْ-عجاییب

تلّ اۆسته و یا اینکـه سییـه‌ه چـاله گلـه‌نده

ئوز کؤلگه‌سینه باخسا هراسان اوْلۇ اینسان

قوْرخـار گؤزۆنـه، هئیکـه‌ل-ی-ابطالـه گله‌نـده

بیلمه‌م اوْ حۆسئینین قێـزی اۆچ یاشـدا رقیّه

نـه حالیلـه گلـدی گئجــه گــوْدالــه گلــه‌نـده

وئردی یۇخۇیا دۆشمه‌نی دۇردۇ یوْلا دۆشـدۆ

قوْرخــدۇ دۇتــولا فـرقـه‌یئ جههــالـه گله‌نده

حتی ائله گلدی کی اوْنۇ گؤرمه‌دی بیر کس

سیررین دئمـه‌دی، عمّـی‌یه، اطفالـه گلـه‌نده

گلمیشدی همان یوْل کی اوْ زهرایئ سه ساله

حتمــه‌ن ایتیـره‌ر سـالک-ی- صـد سالـه گله‌نـده

فیکر ائیلمه کیم گتـدی اوْنـۇ مقتلـه بیر بـاش

عاشیق یـوْل ایتیرمـه‌ز رهـئ آمالــه گله‌نــده

زهـرا سسینی آلـدێ اوْ قێـز مقصـده چـاتدێ

زهـرایـه اؤزۆن ائیلــه‌دی هــم نالــه گلــه‌نــده

سس گلدی قێزیم سینه‌مه گل یاخشێ گلیبسه‌ن

تـۆش اولمـامێسـان شمر-ی-بــد افعـالــه گلـه‌نــده

دیققه‌تله باخێب گؤردۆ کی بیر نعشیدی بی‌سر

آهێ گلی چـۆن شعلـه‌‌ی-ی-جـووالـه گلـه‌نــده

سالــدێ اؤزۆنـۆ سینـه‌سینه ائیله‌دی فـــریاد

گـــؤر قالـدێ رقیّوْن بـابـا نـه حالــه گلــه‌نــده

گاهــی ایاغێــم داشـه دگیب گاه یێخیلدیــم

قان وئردی دیلیـــم دیده‌یئ سیّالــه گلـه‌نـده

امما بابا چۆن شمر یۇخۇدۇ باشێمێن اۆسته

صد شوکــر ائیله‌دیم ایندی بۇ مئنواله گله‌نده

عالـه‌م منـه رحم ائیله‌دی شمر ائله‌میر امما

تاپشێر منـی بـارێ سـن اوْ قتّـالــه گلـه‌نــده

یا قوْیسۇن اؤلۆم یا منی اؤز باشیمه قوْیسۇن

لای لای دئییــم اؤز اصغریمـه حالـه گـلـه‌نـده

سۆد گلمیشدی دؤشله‌ری دوْلمێشدێ ربابون

قالمێشـدێ آنـام آیـرێ بیــر احـوالــه گلــه‌نــده

بیر سؤزده دئییم قوْی بابا شمرین سیته‌میندن

گؤر ائتدی نه‌لـه‌ر خئیمـه‌ی-ی-ائجلالـه گله‌نـده

سجادی یۆزۆ اۆستـه سالێـب چکـدی رداسیـن

اوْد وۇردۇ خییامـه، طمــع-ی-مالـــه گلــه‌نــــده

پــر وۇردۇم اۇچــام بیــر طــره‌فه خئیمــه یانانـدا

اوْد شؤعلـه چکیـب دۆشـدۆ، پر-وْ-بالـه گلـه‌نـده

یانــدێ اتـه‌گیــم قـارداشێــم عابــد یــانـان اوْددا

یئـر گــؤی سیتـــه‌م-ی-شئمریله زیلزاله گله‌نـده

گـوشـواره چێخێنـجـا قـولاغێمـــدان منــی وۇردۇ

بیــداد ائلـــه‌دی غــاره‌ت-ی-امــوالــه گـلــه‌نـــده

سیلــی یئــری معلومیــدی، قمچـی یئـری امما

مـعلــوم اوْلـــۇ ویــرانییـــه، غسّــالـه گلــــه‌نـــده

غاره‌ت سیتــه‌میـن «منزوی» یاد ائلـه‌ییب آغــلار

سـارِیقلــه‌ر الـــی صفحــه-ی-«آماله» گلــه‌نـــده 

شاعر: استاد منزوی

خئیمه‌لر تالاندێ گره‌ک نئیلییه زینب

قوْشۇن خئیمییه دوْلدۇ گره‌ک نئیلییه زینب

قاچێر تلّیده دردین حسینه دییه زینب

گلیر آتلێ پیاده خیام اۆستۆنه بیر باش

آتێن شئیهه‌سینده‌ن دۆشۆب لرزه‌یه داغ داش

غَرض تلّه یئتیشدی آیاق یالێن آچێق باش

حسین‌ین گره‌ک اوْردا دۇرۇب سسلییه زینب

یۆزۆن مقتله دۇتدۇ اوْب بانوی-ی-گرامی

هارایێنا چاغێردێ نئچه دفعه امامی

حسین هاردا قالێبسان داغێتدێلا خیامی

قَیید خئیمییه قوْیما گله لئشگه‌ر-ی-شامی

کیمی وار گئدیب اوْندان کؤمک ایستییه زینب

باجێ صوتینی قارداش چتین حالیده آلدێ

چێخێب یاره‌سی یاددان سراسیمه اۇجالدێ

ایکی اللری اۆسته خدایا نئجه قالدێ

یۆزۆ اۆسته سۆرۆندۆ اؤزۆن مقتله سالدێ

حسین‌ین اوْ زامانێن گؤرۆب اؤلمه‌یه زینب

یۆزۆن لئشگه‌ره دۇتدۇ الین قالخێزێب اوْل شاه

بۇیۇردۇ بۇ سؤزۆمده‌ن منیم سیز اوْلۇن آگاه

عرب رسمینه رفتار ائدین لئشگه‌ر-ی-گمراه

منی اؤلدۆرۆن اوّل، قالێر خئیمه‌-وْ-خرگاه

مگر درد ایله دردی دوام ائیلییه زینب

دۇرۇب تلّیده زینب باخێر گؤزلری یاشدێ

گؤرۆب بیرده‌ن اوْ خاتۇن هیاهو اۇجالاشدێ

حصار اوْلدۇ چۇخۇر یئر یاغان نئیزه دی داشدێ

اوْ تلّی نئجه اندی، نئجه مقتله قاشدێ

گلیب بی‌کس حسینه کؤمک ائیلییه زینب

دئدی لئشگه‌ره یوْخدۇر مگر سیزده مسلمان

نییه یاره وۇرۇرسۇز، گؤرۆرسۆز کی وئریر جان

هوا ایستی قۇم اۆستۆ همی آج همی عطشان

کؤمک یوْخ یارا سایسێز ائدیب غش آپارێب قان

قوْیۇن باری آپارسێن بۇنۇ خئیمییه زینب

حسین خئمییه گئتسین عجب قوْیدۇلار ایداد

گؤرۆب زینب-ی-عُلیا قوْلۇن چێمرادێ جللاد

یۆزۆن قاتله دۇتدۇ دئدی ای ائوی برباد

اَوَل گل منی اؤلدۆر اوْلۇم غۆصصه‌ده‌ن آزاد

حسینی قێلێج آلتدا باخێب گؤرمییه زینب

بۇ یاره ایله ساغالماز اۇچۇب روحی هاچاندێر

نفَس تنگه دۆشۆبدۆ قالان بیر قۇرۇ جاندێر

یێخێبسان یۆزۆ اۆسته دالی اۆسته دوْلاندێر

بیر آز صبر ائله ظالم الون ساخلا اماندێر

دوْلاندێرسێن اقلا" یۆزۆن قبلییه زینب

ائدیب هلهَله اعراب، قیام ائتدی قیامت

چێخێب خئیمه‌سرادن بیر عدّه خانێم عورت

یانێندا بالا قێزلار اَنیب تلّی اوْ ساعت

گؤرۆبله‌ر قوْشۇن ائیله‌ر حسین قتلینه سرعت

ائدیب قاتیله حمله دفاع ائیلییه زینب

شاعر: استاد منزوی

باشلاندێ حسین‌ین ایام عزاسی

بـاشـلانــدێ حسیـن‌ین ایّـام-ی-عـزاسـی

سیزده‌ن کؤمک ایسته‌ر حقّ‌ین شُهداسی

قلبینده امام-ی-عصرین غمی آرتار

جهد ائیله اماندیر پوْزما بۇ اساسی

گر عئشقی حسینی درک ائتسوْن اؤزۆنده

اشگون قطراتین گیزله‌تمه گؤزۆنده

لبّیک دیلونده گؤز یاشێ یۆزۆنده

ائیله شه-ی-دینه خیدمت بۇ سؤزۆنده

فرض ائت اۇجالۇبدۇر «ینصرنی» صداسی

تؤک شیشه‌ی-ی-دیلده‌ن روخساره گولابی

کیم آغلار حسینه، آرتێقدێ{ر} ثوابی

فیض-ی-عبراتون یوْخ حد-وْ-نصابی

عاجیزدێ ملک‌لر ائتسین بۇ حئسابی

واضح‌دێ بۇ مطلب یوْ چون-وْ-چراسی

ینصرنی بۇیۇردۇ، سلطان-ی-حقیقت

بۇ کلمه‌ده اوْل شاه، ائتدی سیزی دعوت

ایندی بۇ عزاده هر کیم ائده خیدمت

مثل اینکه شهادت اوْلمۇش اوْنا قیسمت

البته شهیدین جنّتدیر بهاسی

هر کیم وۇرا زنجیر، هر کیم وۇرا سینه

تنبیه ائله‌ییبدیر خصم-ی-شه-ی-دینه

اوْن گۆن دۇتۇلۇر یاس، هر ایلده حسینه

چۆنکۆ اوْ مقدّس، قانون سَببینه

دین-ی-نبوی‌نین مُحکم‌دی بناسی

بۇ شأن-وْجلاله، قۇربانم حسین جان

عالمده آچێبسان بیر سفره‌ی-ی-ائحسان

عرش-ی-حقه گئتدی، حلقوندان آخان قان

اوْل قانێ وئریبسه‌ن جنّاتی آلێبسان

بۇ بارده حقّین وار عئین-ی-رضاسی

فکریمده دوْلاندێ اوْل غملی زمانون

آغزۇندا عطشده‌ن دؤنمه‌زدی زبانون

زینب کؤمه‌گینه اوْلمادێ توانون

سنگین یارالاردان جوش ائیله‌دی قانون

شئمرین اۇجالاندا مئیداندا نداسی

شعر: استاد یحیوی

خئیمه‌لر تالاندی، گل هارداسان حۆسئن ائی شاهی زینبین

گل هارداسان حۆسئن ائی شاهی زینبین

اوْد وۇردۇلار یــانێــر خــرگــاهــی زینبیـــن

گل هارداسان اخی ائی شاه-ی-کم سیپاه

دوْلدۇ خییامیوه بۇ فوْج-ی-کینه‌خواه

قالدێ یاخام منیم غمله‌ر الینده آه

ایندی اؤزۆن گل اوْل همراهی زینبین

ال غاره‌ته آچێب بۇ لئشگه‌ر جفا

اوْد وۇردۇلار یانێر اخیامه یا اخا

وجهی ندیر انام اوْغلۇ باجۇن فدا

ائتمه‌ز اثر سنه بۇ آهێ زینبین

گر نوش ائتمیسه‌ن جام-ی-شهاده‌تی

عاله‌مده بس هانێ قارداش علامه‌تی؟

گر زینده‌سن حۆسئن درک ائت بۇ محنتی

شئمره اسیر اوْلۇر واللاهێ زینبین

بیلله‌م حۆسئن سنین یوْخ جاندا طاقه‌تین

گلسه‌ن اگه‌ر وئریر زحمه‌ت جراحه‌تین

سن راحه‌ت اوْل باجۇن قۇربان-ی-قامه‌تین

گئتسین فنایه قوْی دستگاهی زینبین

زینب اوْ یاره‌لی جانه فدا حۆسئن

گلمه یارالێسان ایمداده یا حۆسئن

بیلله‌م نئجه کئچه‌ر بۇندان سوْرا حۆسئن

هر روز-وْ-هر شب-وْ-هر ماهی زینبین

من راضییه‌م ائده دۆشمه‌ن اسیر منی

تا سنده‌ن ال چکه بۇ لئشکه‌ر-ی-دنی

بۇ چؤلده شئمر-ی-دون اؤلدۆرسه گر سنی

قانه دؤنه‌ر دل-ی-آگاهی زینبین

ائتمه باجێ امان بۇ چؤلده شور شین

تؤکمه گؤزۆن یاشێن ائی زار-ی-بی‌موْعین

یوْخ طاقه‌تی گله فریادیوه حۆسئن

گلمه‌ز داخێ اله دئلخواهی زینبین

صبر ائیله ائی باجێ چوْخ ائتمه ایضطیراب

آهون ائده‌ر منی بۇ حالیله کباب

صبر ائیله تا دئسین بۇ فرقه‌ی-‌ی-عذاب

وار شئمره یالوارا ایکراهی زینبین

سۇ نوش ائده‌نده سن سال یاده قارداشێن

ائتمه یۆزه روان ظاهیرده گؤزیاشێن

آغلا منه نهان آچما باجێ باشێن

آللاه اؤزۆ اوْلار غمخواهی زینبین

هر بزم-ی-غم اوْلا صدری فغان ائیله

سال یاده زینبی اشگین روان ائیله

بۇ مئصره‌‌عی مودام وئرد زبان ائیله

گل هارداسان حۆسئن ائی شاهی زینبین

شعر: استاد یحیوی اردبیلی

خئیمه‌لر تالاندی

گل خئیمه‌لر تالاندێ یا سییئد-وْ-الائمه

بیمارون اوْددا یاندێ یا سییئد-وْ-الائمه

شئمرین الینده خنجه‌ر، خون-ی-خودایه باتدێ

زهرا اوْ قانێ دۆتسۆن، گوْداله معجه‌ر آتدێ

«زینب»ده تللین اۆسته، باشدان الین اۇجاتدێ

بیر قاچدێ بیر دایاندێ، یا سییئد-وْ-الائمه

یاتما نجف چؤلینده، گل گؤر نه وار مناده

قۇربانلارۇن کسیلدی، قان داشدێ کربلاده

تۇفان-ی-ظۆلمه دۆشدۆ، غرق اوْلدۇ خانه‌واده

عاله‌م قرا بوْیاندێ، یا سییئد-وْ-الائمه

هر آن یاغار یئر اۆسته، گۆن کۆره‌سینده‌ن آذه‌ر

قۇملار قێزێب یا پیشمیش، قان یاره‌لرده قَینه‌ر

بۇ حالیده حۆسئینه لازێمدێر آب-ی-کوثر

سۇ تئز گتیر اماندێ، یا سییئد-وْ-الائمه

گل قوْیما ذوالفیقارون الده‌ن اله یئتیشسین

میراث-ی-انبیانی، اغیار الینه دۆشسۆن

اهل-ی-حره‌م ایساره‌ت چنگالینه ایلیشسین

ظوْهر اوْلدۇ ایش دوْلاندێ، یا سییئد-وْ-الائمه

سئل تک تؤکۆلدۆ لئشکه‌ر یوْخدۇر اوْنۇن حئسابی

باغلاندێ کربلاده، ظۆلم-وْ-بلا کیتابی

شاهانه خئیمه‌گاهون، پیراهه‌ن-وْ-طنابی

دوْغراندێ پارچالاندێ، یا سییئد-وْ-الائمه

دۆشمه‌ن سوْیۇب آپاردێ، خرگاه-ی-شاه-ی-دینی

زنجیره باغلایێبلار اطفال-ی-نازه‌نینی

زینب اوْلۇب حۆسئینین گویا کی جانئشینی

سولتان-ی-کارواندی، یا سییئد-وْ-الائمه

قاتیل سالێب یۆز اۆسته، مظلوم-ی-کربلانی

آرخاسێ اۆسته دؤنده‌ر، «مذبوح مِن قَفانی»

گل رو بئقئبله ائیله، بۇ مؤحته‌ره‌م فدانی

آخه‌ر وضوسی قاندێ، یا سییئد-وْ-الائمه

اوْل باخبه‌ر حۆسئینین بی‌حدّ یاره‌سینده‌ن

سینه یاراسێ چوْخدۇر، چرخین سیتاره‌سینده‌ن

دریای-ی-قتلگاهه، اعضای پاره‌سینده‌ن

قان سۇ کیمی رواندی، یا سییئد-وْ-الائمه

آتلارا نعل-ی-تازه، وۇردۇلا اشقیالر

محو ائیله‌سینله نعش-ی-سولتانی چارپالر

تئز درک ائله حۆسئینی بلکه اوْ بی‌حیالر

گؤردی سنی اۇتاندێ، یا سییئد-وْ-الائمه

بۆلبۆلرون داغێلمێش صحرایه دسته-دسته

گۆلزاری ترک ائدیبدیر، موْرغان-ی-پرشیکه‌سته

گرد-وْ-غوبار ائنیبدیر افسورده گۆللـه‌ر اۆسته

گۆلشه‌ن سوْلۇب خزاندی، یا سییئد-وْ-الائمه

کم ائتمه یحیوی‌ دن انعامیوی اماندی

عئشقیزده باغلانێبدێر زنجیره چوْخ زاماندی

یعنی سیزین قاپێزدا شاعیردی نوحه‌خوان دی

هم کلب-ی-آستاندێة یا سییئد-وْ-الائمه

شاعر: استاد یحیوی اردبیلی

عاشورا نوحه‌سی، صحرایئ کربلاده، تۇفاندێ یا محمد

صحــرایــئ کــربــلاده، تــۇفانـدێ یـا محمـد

گؤنده‌ر کفه‌ن حۆسئینه، عوریاندێ یا محمد

یـوم-ی- عـزادی یـاران، یا روز-ی-عئیـد-ی-اضحـی

کـرب-وْ-بـلادی یـا رب، یا دشـت-ی-ذئبـح-ی-مینــا

برهـم دی نظـم-ی-عاله‌م، قان آغلار اهل-ی-معنا

ســر نئیــزه ده حـۆسئینیـن، باشـێ ائده‌ر تجه‌للا

گـــۆن بیر جیدانێـــن اۆستــه، تابانــدێ یا محمــد

عباسیمیــن کسیلـــدی، بــــازوی-ی-بــاوفــاســێ

باش کاسه‌سینده قاسیم، ایسلاتدێ توْی حناسێ

مئیــدانــدا یاتمێـــش اکبـــر، آغــلار قالێب آناســێ

خامــوش اوْلـــۇبـــدۇر اصغــر، حلقینده اوْخ یاراسێ

پئستــان اوْ شیـــر-ی-خــواره، پئیکــاندی یا محمـد

گلسیــن بــۇ سرزه‌میــن-ی-پــوْر اینقیـلابــه زهـــرا

گؤرسۆن حۆسئینین عوریان، دۆشمۆش توْرابه زهرا

سالسێــن یارالـــێ جیسمیــن تا رختیخـــابه زهـرا

غـرق ائیله‌سیـن یارسێن، سئیـل-ی-گــۆلابه زهــرا

فــرزنــده اشـــک-ی-مـــاده‌ر، درمــانــدی یا محمـد

شئمر-ی-جفا شوعارێن، آرتێرسێن حـق عذابیـن

یاندێردێ خئیمـــه‌گاهیــن، پیراهــه‌ن-وْ-طنــابیـن

تالان ائــدیب آپــاردێ، اجنــاس-ی-بی‌حئسـابین

پــرده‌نشیــن حره‌ملــه‌ر، الــده‌ن وئریـب نیقـابیـن

چؤللـــه‌رده باشـلار آچێــق، وئیــلانــدی یامحمـد

گل آخه‌ر اهل-ی-بئیتین، شامـه گئده‌ر پییاده

قوْلــلار طنــابه باغلـێ، غـرق-ی-غم-وْ-بـلاده

صـد پـاره نعشلـه‌ردیر، عوریـان دۆشـۆب آراده

وئرمیشله دسته-دسته، قۇشلار قاناد-قاناده

گۆلگــۆن بده‌نلــه‌ر اۆستـه، پررانـدی یا محمد

زهـرا نده‌ن دایانمێش، ترک ائیله‌مــه‌ز، جنانــی

بیلمــه‌ز مگــه‌ر اوْ خــاتۇن، اوْضاع-ی-کربــلانی

زینب قالێب کؤمه‌کسیز، سوزانـدی خانێمــانێ

اوْد دان چێخــاردا بیلمیـر، بیمــار-ی-ناتــوانــی

زینـب اوْ اوْد دان آرتێــق، سوزانــدی یا محمــد

بیــر آز قــابــاق گــؤرئیـدین، سـن نئینه‌وا چؤلینده

ضعف ائیله‌ییب حۆسئینین اؤز قانلێ مقتـه‌لینــده

نــه وار دیفــاعــه یــارا، نــه وار سیـــلاح الینـــده

نئیــزه بــرابــه‌رینـــده، اوْخــــلار مــوقــابیـلینـــده

سینـــه قێلێـــج دمینـــده، قلخــــانـدی یا محمــد

چکدین ایگیرمی اۆچ ایل، زحمه‌ت قییام-ی-دینده

وئرسین اوْ دینه تغییر، ایسته‌ردی ابن-ی-هینـده

بیر نئهضه‌ت ائتدی برپا، اوْغلۇن اوْ مـرد-ی-رینـده

سالـدێ اؤزۆن بـلایـه، ایسلامـی قێلــدێ زینـده

گــؤردۆ شریعــه‌تــونـــده،بـــوْحــرانـدێ یا محمـد

لوْمه‌عات-ی-طور-ی-سینا، گوْدال-ی-طوره گلمیـش

قــان پـرده-پــرده حاییــل، مئصبــاح-وْ-نــوره گلمیـش

معشوقینه یئتیشسین، عاشیـق حوضـوره گلمیـش

یوْخدۇر کمییه‌ت هرگیز، وحــده‌ت ظوهـوره گلمیــش

عبـدی اطعنـــی حتــــی، بـــــوْرهانــدێ یا محمــــد

شوْق-وْ-شعه‌فله تسلیم، اوْلدۇ حۆسئن قضایه

عبدیت-ی-خۇدانـی سئیـر ائتــدی پایــه-پایـــه

النفســـی مطمئنــــه شــأنینـــده دیــر بۇ آیه

فخر ائیله‌سین نقه‌دری، وار حققیــن انبیـایـــه

اوْغلۇن قبول اوْلۇنمۇش، قۇربانـدێ یا محمـــد

سن رحمه‌ت-ی-خۇداسان، محبوب-ی-ربی‌العزت

سن شافع-ی-جزاسان، دارای-ی-رحم-وْ-رأفه‌ت

اوْنــداکی حـؤکم-ی-حقلــه‌ن برپا اوْلۇر قییامه‌ت

اوْنــدا شفــاعـــه‌تۇنــلا قێــل یحیـوی‌نی راحه‌ت

مــوسته‌غـره‌ق-ی-خطـا-وْ-عوْصیاندی یا محمــد

شعر: استاد یحیوی دن

زینبین یاردێم ایسته‌مه نوحه‌سی، قوْشۇن تؤکۆلۆب اخیامه اخا

گل هارداسان قارداش آمان، تئز گل حۆسئینیم گل

دوْلـدۇ خییـامـه کـوفییـان، تئـز گـل حـۆسئینیـم گـل

آتلێ پییاده یۆز قوْیۇب، اخیامه هر یئرده‌ن

چێخمێش سمایه قوْرخۇلۇ، سسله‌ر عره‌بله‌رده‌ن

خێردا بالالار قوْرخۇشۇر، قارداش بۇ سسله‌رده‌ن

تا ائیله‌مه‌زله‌ر بیر زامان، تئز گل حۆسئینیم گل

بۇ های-وْ-هو، بۇ کئشمه‌کئش، زینب نده‌ن اؤلمه‌ز

سنده‌ن سوای هئچ کس منیم، احوالیمی بیلمه‌ز

هئی سسله‌ره‌م باعیث ندیر، قارداش سسین گلمه‌ز

گر یاتمێسان، یاتما اوْیان، تئز گل حۆسئینیم گل

بۇ خئیمه‌لرده بیر بؤلۆک اهل-ی-عیالون وار

السیز ایاغسیز طیفل وار، باشێ بلالون وار

تأخیر ائدیرسه‌ن بیلمیره‌م، هانسێ خییالون وار؟

بۇ سیرره باغرێم اوْلدۇ قان، تئز گل حۆسئینیم گل

عوْره‌ت‌له‌ره شرعه‌ن جهاد اوْلسئیدی ائیله‌ردیم

من دوْخته‌ر-ی-شیر-ی-خۇدایه‌م، جنگی باشلاردێم

حمله ائدیب بۇ لئشگه‌ری، نابود ائیله‌ردیم

اشراره وئرمه‌زدیم آمان، تئز گل حۆسئینیم گل

صبر ائت باجێ، صبر ائت باجی، ائی زار-وْ-دیلخه‌سته

ایمدادیوه گلله‌م سنین، آهیسته-آهیسته

دۇرماغا یارا یوْخ، سۆرۆنله‌م اللــه‌ریم اۆسته

قلبیم یانێر ائتمه بیان، تئز گل حۆسئینیم گل

بۇ هیممه‌ته، بۇ غئیره‌ته قۇربان باجۇن زینب

گلمه بۇ نوعی ریققه‌ته، قۇربان باجۇن زینب

چوْخدۇر یاران گئت راحه‌ته، قۇربان باجۇن زینب

بیره دییه‌م ائتمه گۆمان، تئز گل حۆسئینیم گل

یاز یحیوی ائفرادله‌ر، ایسته ولی حاجه‌ت

قصد-ی-زییاره‌تله مقام-ی-پاکه قێل نیت

بیر اربه‌عین باب-ی-حۆسئین اوْلسا سنه قیسمه‌ت

قبرینده قێل وئرد-ی-زبان، تئز گل حۆسئینیم گل

شاعر: استاد یحیوی