ناز ایله میسن!

چوخلار انجیکدی کی، سن اونلارا ناز ایله میسن

من ده اینجیک کی، منیم نازیمی آز ایلمه میسن

ائتمیسن نازی بو ویرانه کؤنولده سلطان      

ائوین آباد اولا، درویشه نیاز ایله میسن

هر باخیشدا چالیبان کیپریگی مضراب کیمی

بیر قولاق وئر بو سینیق قلبی نه ساز ایله میسن؟

باشدان آچ یایلیغی افشان ایله سوسن- سنبل

سن بیزیم بایراممیزسان قیشی یاز ایله میسن

سن گون اول، قوی غم میز داغدا قار اولسون، اریسین

منیم آنجاق ایشیمی سوز و گداز ایله میسن

من بو معناده غزل یازمالی حالیم یوخدی

سن جوجوق تک قوجانی فرفره باز، ایله میسن

کاکلی باشدا بوروب باغلامیسان تاج کیمی

او قیزیل ساچدان اونا، گوللی قوتاز ایله میسن

سینه بیر دشت مغان دیر، قوزی یان- یانه یاتیب

منیم آغلار گوزومی اوردا آراز ایله میسن

بو گوزللیک کی جهاندا سنه وئرمیش تانری

هر قدر ناز ائله سن ایله، کی آز ایله میسن

من بو سوز یله آتدین، آرالاندین بیلیرم

آرانی بیر پارا نامردیله ساز ایله میسن

دستماز ایله دیگین چشمه،مسیحا قانی دیر

بیلمیرم هانسی کلیساده نماز ایله میسن؟

من«عشیران» اوخوسام، پنجه«عراق» اوسته گزه ر

گوزلیم، «ترک» اولالی، ترک «حجاز» ایله میسن

تازا شاعر، بوده نیز هر نه باخیرسان دیبی یوخ

چوخ اوزاتسان بوغازی، اوردهگی قاز ایله میسن

بسکه زلف و خط خالین قوپالاغین گؤتدون

زلفعلی نین باشینی آزقالا داز ایله میسن

گل! منیم ایسته دیگیم کعبه ییخیلماز، اوجالار

باشدادا کژ گئده سن، دیبده تراز ایله میسن

خط و خالیندن آلیب مشقیمی قرآن یازارام

بو حقیقت له منی، اهل مجاز ایله میسن

منی، دان اولدوزی، سن یاخشی تانیرسان که سحر

افقی خلوت ائدیب رازو نیاز ایله میسن

«شهریار»ین داغیلیب، داغدا داشا دالدالانیب

ئوزون انصاف ایله، محمودی ایاز ایله میسن

استاد شهریار

دریا ائله دیم

ترکی بیر چشمه ایسه، من اونی دریا ائله دیم

بیر سویرق معرکه نی محشر کبرا ائله دیم

بیر ایشیلتیدی سها اولدوزی تک گورسنمز

گوز یاشیلما من اونی عقد ثریا ائله دیم

امیدیم وار که بو دریا هله اقیانوس اولا

اونا ضامن بو زمینه که مهیا ائله دیم

عرفانا چاتماسا شعر و ادب ابقا اولماز

من ده عرفانه چاتیب شعریمی ابقا ائله دیم

ابدیتله یاناشدیم دوغولا حافظه تای

شیرازین شاهچراغین تبریزه اهدا ائله دیم

ترکی نین جانینی آلمیشدی حیاسیز طاغوت

من حیات آلدیم اونا، حق ایچون احیا ائله دیم

(فیض روح القدس) اولدی مددیم حافظ تک

من ده حافظ کیمی اعجاز مسیحا ائله دیم

قمه قداره لر آغزیندا دیل اولمیشدی سوگوش

من سه وینج ائتدیم اونی، خنجری خرما ائله دیم

ایندی گویلرده گوزل صفله صفا ایله گزیر

منجلابلاردا اوزن اردگی دورنا ائله دیم

باخ که(حیدر بابا)افسانه تک اولموش بیر قاف

من کیچیک بیر داغی سر منزل عنقا ائله دیم

بوردا(روشن ضمیرین)ده هنرین یاد ائده لیم

من اون دا قلمین طوطی گویا ائله دیم

نه تک ایراندا منیم ولوله سالمیش قلمیم

باخ که ترکیه ده، قافقازدا نه غوغا ائله دیم

باخ که تهراندا نه شاعرلری شیدا ائله دیم

هم(سهندیه) سهندین داغین ائتدی باش اوجا

هممن ئوز قارداشیمین حقینی ایفا ائله دیم

آجی دیللرده شیرین ترکی اولوردی حنظل

من شیرین دیللره قاتدیم اونی حلوا ائله دیم

هر نه قالمیشدی کئچنلردن اونا بال پتگی

اریدیب موملو بالین شهد مصفا ائله دیم

ترکی، واللاه، آنالار اوخشاغی، لایلای دیلی دیر

دردیمی من بو دوا ایله مداوا ائله دیم

شهریار، حیف ساووخدیر بو دگیرمان هله ده

دارتماغا یوخدی دنی، من ده مدارا ائله دیم

استاد شهریار

مجنون

«مجنون ایله من مکتب عشق ایچره اوخوردیق

من مصحفی ختم ائتدیم او (واللیل) ده قالدی»*

بیر گون ده ائشیدیک که دوشوب چوللره مجنون

(واللیل) اولوب وردی، جوانکن ده قوجالدی

بیر گون ده خبر گلدی که واللیلیسی ایله

جان وئردی، جهان ایچره یامان ولوله سالدی

* بیت اول قدیمی و استاد شهریار دو بیت جهت تکمیل اضافه نموده اند.

خان ننه

خان ننه، هایاندا قالدین

بئله باشیوا دولانیم

نئجه من سنی ایتیردیم!

دا سنین تایین تاپیلماز

سن أولن گون، عمه گلدی

منی گتدی آیری کنده

من اوشاق، نه آنلیایدیم؟

باشیمی قاتیب اوشاقلار

نئچه گون من اوردا قالدیم

قاییدیب گلنده،باخدیم

یئریوی ییغیشدیریبلار

نه أوزون، و نه یئرین وار

«هانی خان ننه م؟» سوروشدوم

دئدیلرکه:خان ننه نی

آپاریبلا کربلایه

که شفاسین اوردان آلسین

سفری اوزون سفردیر

بیر ایکی ایل چکرگلینجه

نئجه آغلارام، یانیخلی

نئچه گون ائله چیغیردیم

که سسیم، سینم توتولدی

او، من اولماسام یانیندا

أوزی هئچ یئره گدنمز

بو سفر نولوبدی، من سیز

أوزی، تک قویوب گئدیبدی؟

هامیدان آجیخ ائدرکن

هامییا آجیخلی باخدیم

سونرا باشلادیم که: من ده

گئدیرم اونون دالینجا

دئدیلر: سنین کی تئزدیر

امامین مزاری اوسته-

اوشاقی آپارماق اولماز

سن اوخی، قرآنی تئز چیخ

سن اونی چیخینجا بلکه

گله خان ننه سفردن

تله سیک راوانلاماقدا

اوخویوب قرآنی چیخدیم

که یازیم سنه: گل ایندی

داها چیخمیشام قرآنی

منه سوقت آل گلنده

آما هر کاغاز یازاندا

آقامین گؤزی دولاردی

سنده کی گلیب چیخمادین

نئچه ایل بو انتظارلا

گونی، هفته نی سایاردیم

تا یاواش یاواش گؤز آچدیم

آنلادیم که، سن أولوبسن!

بیله بیلمیه هنوزدا

اوره گیمده بیر ایتیک وار

گؤزوم آختارار همیشه

نه یاماندی بو ایتیک لر

خان ننه جانیم، نولِیدی

سنی بیرده من تاپایدیم

او آیاقلار اوسته، بیرده

دؤشه نیب بیر آغلایایدیم

قولی حلقه سالمیش ایپ تک

او آیاغی باغلیایدیم

که داها گئدنمیه ایدین

گئجه لر یاتاندا، سن ده

منی قوینووا آلاردین

نئجه باغریوا باساردین

قولون اوسته گاه سالاردین

آخی دنیا نی آتارکن

ایکیمیز شیرین یاتاردیق

یوخودا(لولئی)آتارکن

سنی من بلشدیرَردیم

گئجه لی، سو قیزدیراردین

أوزیوی تمیزلیهردین

گنه ده منی أوپردین

هئچ منه آجیخلامازدین

ساواشان منه کیم اولسون

سن منه هاوار دوراردین

منی، سن آنام دؤینده

قاپیب آرادان چیخاردین

ائله ایستیلیک او ایستک

داها کیمسه ده اولورمی؟

اوره گیم دئییر کی: یوق- یوق

او ده رین صفالی ایستک

منیم او عزیزلیگیم تک

سنیله گئدیب، توکندی

خان ننه، أزون دیئیردین

که: سنه بهشت ده، آلله

وئرجک نه ایستیورسن

بو سؤزون یادیندا قالسین

منه قولینی وئریب سن

ائله بیر گونوم اولورسا

بیلیسن نه ایسته رم من؟

سؤزیمه درست قولاخ وئر:

(سن ایلن اوشاخلیق عهدین)

خان ننه آمان، نولِیدی

بیر اوشاخلیغی تاپایدیم

بیر ده من سنه چاتایدیم

سنیلن قوجاقلاشایدیم

سنیلن بیر آغلاشایدیم

یئنیدن اوشاق اولورکن

قوجاغوندا بیر یاتایدیم

ائلر بیر بهشت اولورسا

داها من ئوز آللاهمیمدان

باشقا بیر شئ ایستمزدیم

استاد شهریار، تبریز، فروردین 1355

هارا قاچسین انسان؟

جانا گلمیشیک بیز بو جانان الیندن

که نه انس امان تاپدی نه جان الیندن

مسلمانه باخ، دین و ایمان قان آغلیر

بو دین سیز، ایمان سیز مسلمان الیندن

بو شیطاندی، بیز آدمی گویده تولار

قاچا بیلمز آدم بو شیطان الیندن

آلار اول ایمانی، سونداندا جانی

نه ایمان قالار دیبده نه جان الیندن

قاریشقا کیمی دئو نژادی قیمیلدیر

که خاتم چیخیب دیر سلیمان الیندن

بادمجان چوخی بازیلاردا کوچوکلر

دا ترپشمک اولماز بادیمجان الیندن

خوروز تک بیزی دنله ییب قورتایبدیر

چینه قالماییب نو چیکدان الیندن

پناه اولسا بیز خلقه کافر، قوی اولسون

سیخینتی دوشه ک کفره، ایمان الیندن

گئدیب چٶلده کی حیوانا یالواردیق

که گلسین، بیزی آلسین انسان الیندن

ائله تورشادیب ایرانین عیرانین که

گٶزللر گٶزی یاشدی ایران الیندن

سالیب دیر اله، سانکی موسا عصاسین

قاچیر اژدها لر، بو ثعبان الیندن

نه سلطانلار اولوش الینده اویونجاق

نه گلسین اویونجاقلی سلطان الیندن

بئش- اوچ باش بیله ن ده قالیرسا، اوشاق تک

قاچیب گیزله نیب لر، بوخورتان الیندن

ائویم زندانیم، مٲموریم ٲوز ایچیمده

هاراقاچسین انسان بو زندانالیندن

بیزانسان اولاق، یا که حیوان، امان یوق

نه انسان قوتارمیش، نه حیوان الیندن

نه دئولر که قیطانلا زنجیر له نیب لر

قنف لر قیریلمیش بو قیطان الیندن

سالیب خلقی درمان آدیلن نه درده

که درد آغلاییر بیله درمان الیندن

او بیگ خان یازیقلار نه انسانیمیشلار

عبث آغلیاردیقاو بیگ خان الیندن

وئرردیک قدیم دیوانا عرضه، ایندی

کیمه عرضه وئرمک بو دیوان الیندن؟

نه طوفانه راست گلمیشیک بیز، مگر نوح

گله قورتارا خلقی طوفان الیندن

استاد شهریار

آزادلیق قوشی وارلیق

هر چند قوتولماق هله یوخ دارلیغمیزدان

اما بیر آزادلیق دوغولوب وار لیغمیزدان

(وارلیق)نه بیزیم تکجه آزادلیق قوشوموز دیر

بیر مژده ده وئرمیش بیزه همکار لیغمیزدان

به به نه شیرین دیللی،بو جنت قوشی،طوطی

قندین آلیب الهام له دیندار لیغمیزدان

دیل آچامدا کارلیق داگئدر،کورلوغلوموزدا

چون لا للیغمیز دوغموش ایدی کار لیغمیزدان

دشمن بیزی ال بیر گؤره،تسلیم اولی ناچار

تسلیم اولوروق دشمنهناچار لیغمیزدان

هر انقلابین وور- ییخی صون بنالیق ایسته ر

دستور گرگ آلماق داها معمار لیغمیزدان

هشیار اولاسوز،دشمنی مغلوب ائده جکسیز

دشمنلریمیز قورخوری هشیار لیغمیزدان

بیرلیک یارادون،سؤز بیر اولاربیز کیشی لرده

یوخلوقلاریمیز بیتدیره جک وار لیغمیزدان

استاد شهریار

یار قاصدی

ســـن یاریمین قاصدی سـن

ایلش ســنه چای دئمیشم

خـیالینی گوندریب دیــــر

بسکی من آخ- وای دئمیشم

آخ! گئجه لَر یاتمامیشام

من سنه لای- لای دئمیشم

سن یاتالی،مـن گوزومه

اولدوزلاری سای دئمیشم

هــر کس سنه اولدوز دییه

أوزوم سنه آی دئمیشم

سننن سونرا، حیاته من

شیرین دیسه، زای دئمیشم

هــر گوزلدن بیــر گول آلیب

سن گوزه له پای دئمیشم

سنین گون تک باتماغیوی

آی باتانا تای دئمیشم

ایندی یایا قیش دئییرم

سابق قیشا، یای دئمیشم

گاه طوییوی یاده سالیب

من ده لی، نای نای دئمیشم

ســونرا یئنه یاسه باتیب

آغلاری های های دئمیشم

اتک دولی دریا کیمی

گوز یاشیما، چای دئمیشم

عمره سوره ن من قره گون

آخ دئمیشم، وای دئمیشم

استاد شهریار

یتیم مالی

آتامیز یوردی بؤلونمکده دیمه اویناش آراسیندا

بؤلونر یوزیاشینون جرمه سی فراش آراسیندا

آتامیز(کوروشی) دنیا یاسوبن دخمه سی ایچره

آنامیز ایرانی بؤلمکده دیر اویناش آراسیندا

داراشوب جانیمه دشمن هره بیر دیش قوپاریلار

بو یتیم مالی قالوب بیر سوری کلاش آراسیندا

باخ نجه قیزلاری، عورتلری، سائلیک ائدیلر

ملتین ناموسی دیر، فیرلانیر اوباش آراسیندا

تاپسا ملت یاوان آش، ئوزلری بوزباشی یسینلر

گنه بیر نسبت اولور آشیله بوزباش آراسیندا

قره ملت قالوب آج، جانی گئدیر، اوستلیک ایمان

بؤلونور باغ بالی اربابیله آغ باش آراسیندا

آش ایچنده علما آز قالیر اودسون قاشیقندا

نیلسون شک ائلیوب قاشیقلن آش آراسیندا

آغ گؤرچین، نه روادیر که ایشیقلیق، قوشی سن تک

یاتا بایقوش یوواسیندا قالا خفاش آراسیندا

گوز یاشیمسان سن آراز قویما گوزوم باخادا گؤرسون

نه یامان پرده چکوبسن ایکی قارداش آراسیندا

دئمه داغ داشدی سلیمان سنی مندن آییران شئی

بیر چیبباندیر کی چیخوب دور گوزیلن قاش آراسیندا

خلقی دارتیر، بو دگرمان داشی تک داغلاری ایله

بیزی دارتاندا قالایدی الی بیر داش آراسیندا

شهریار سن یازان اشعاری اوزاقدان تانیرام من

بیر ایوشماخ داغی وار نقشیله نقاش آراسیندا

استاد شهریار

اویون اولدوق

ایتیمیز قورد اولالی، بیزده قاییتدیق قویون اولدوق

ایت ایله قول- بویون اولدوق

ایت الیندن قاییدیب، قوردادا بیرزاد بویون اولدوق

ایت ایله قول- بویون اولدوق

قوردوموز دیشلرینی هی قارا داشلاردا ایتیلتدی

قویونون دا ایشی بیتدی

سون، سوخولدی سورویه، بیر سورونی سؤکدی- داغیتدی

اکیلیب، ایت گئدیب ایتدی

بیزده باخدیق ایت ایله قورد آراسیندا اویون اولدوق

ایت ایله قول- بویون اولدوق

استاد شهریار

مرغِ آمین

مرغ آمین، درد ‌آلودی ست کاواره بمانده

رفته تا آن سوی این بیدادخانه

بازگشته، رغبتش دیگر ز رنجوری نه سوی آب و دانه

نوبت روز گشایش را

در پی چاره بمانده

می‌شناسد آن نهان بین نهانان(گوش پنهان جهان دردمند ما)

جور دیده مردمان را

با صدای هر دم آمین گفتنش، آن آشنا پرورد،

می‌دهد پیوندشان در هم

می‌کند از یاس خسران بار آنان کم

می‌نهد نزدیک با هم، آرزوهای نهان را

بسته در راه گلویش او

داستان مردمش را

رشته در رشته کشیده(فارغ از هر عیب کاو را بر زبان گیرند)

بر سر منقار دارد رشته‌ی سر در گمش را

او نشان از روز بیدار ظفرمندی ست

با نهان تنگنای زندگانی دست دارد

از عروق زخمدار این غبار آلوده ره تصویر بگرفته

از درون استغاثه‌های رنجوران

در شبانگاهی چنین دلتنگ، می‌آید نمایان

وندر آشوب نگاهش خیره بر این زندگانی

که ندارد لحظه‌ای از آن رهایی

می‌دهد پوشیده، خود را بر فراز بام مردم آشنایی

رنگ می‌بندد

شکل می‌گیرد

گرم می‌خندد

بال‌های پهن خود را بر سر دیوارشان می‌گستراند

چون نشان از آتشی در دود خاکستر

می‌دهد از روی فهم رمز درد خلق

با زبان رمز درد خود تکان در سر

وز پی آن که بگیرد ناله‌های ناله‌پردازان ره در گوش

از کسان احوال می‌جوید

چه گذشته ست و چه نگذشته ست

سر گذشته های خود را هر که با آن محرم هشیار می‌گوید

داستان از درد می‌رانند مردم

در خیال استجابت های روزانی

مرغ آمین را بدان نامی که او را هست می‌خوانند مردم

زیر باران نواهایی که می‌گویند:

«باد رنج ناروای خلق را پایان»

(و به رنج ناروای خلق هر لحظه می‌افزاید)

مرغ آمین را زبان با درد مردم می‌گشاید

بانگ بر می‌دارد:

آمین!

باد پایان رنج های خلق را با جانشان در کین

و ز جا بگسیخته شالوده‌های خلق افسای

و به نام رستگاری دست اندر کار

و جهان سرگرم از حرفش در افسون فریبش

خلق می‌گویند:

آمین!

در شبی این گونه با بیدادش آیین،

رستگاری بخش- ای مرغ شباهنگام- ما را!

و به ما بنمای راه ما به سوی عافیت گاهی

هر که را- ای آشنا پرور- ببخشا بهره از روزی که می‌جوید

رستگاری روی خواهد کرد

و شب تیره، بدل با صبح روشن گشت خواهد، مرغ می‌گوید

خلق می‌گویند:

امّا آن جهان خواره

(آدمی را دشمن دیرین) جهان را خورد یک سر

مرغ می‌گوید:

در دل او آرزوی او محالش باد

خلق می‌گویند:

امّا کینه‌های جنگ ایشان در پی مقصود

همچنان هر لحظه می‌کوبد به طبلش

مرغ می‌گوید:

زوالش باد!

باد با مرگش پسین درمان

ناخوشی آدمی خواری

وز پس روزان عزّت بارشان

باد با ننگ همین روزان نگونساری!

خلق می‌گویند:

امّا نادرستی گر گذارد

ایمنی گر جز خیال زندگی کردن

موجبی از ما نخواهد و دلیلی بر ندارد

ور نیاید ریخته‌های کج دیوارشان

بر سر ما باز زندانی

و اسیری را بود پایان

و رسد مخلوق بی سامان به سامانی

مرغ می‌گوید:

جدا شد نادرستی

خلق می‌گویند:

باشد تا جدا گردد

مرغ می‌گوید:

رها شد بندش از هر بند، زنجیری که بر پا بود

خلق می‌گویند:

باشد تا رها گردد

مرغ می‌گوید:

به سامان باز آمد خلق بی سامان

و بیابان شب هولی

که خیال روشنی می‌برد با غارت

و ره مقصود در آن بود گم، آمد سوی پایان

و درون تیرگی‌ها، تنگنای خانه‌های ما در آن ویلان،

این زمان با چشمه‌های روشنایی در گشوده است

و گریزانند گمراهان، کج‌اندازان،

در رهی کامد خود آنان را کنون پی گیر

و خراب و جوع، آنان را ز جا برده ست

و بلای جوع آنان را، جا به جا خورده‌ست

این زمان مانند زندان‌هایشان ویران

باغشان را در شکسته

و چو شمعی در تک گوری

کور موذی چشمشان در کاسه‌ی سر از پریشانی

هر تنی ز آنان

از تحیّر بر سکوی در نشسته

و سرود مرگ آنان را تکاپوهایشان(بی سود) اینک می‌کشد در گوش

خلق می‌گویند:

بادا باغشان را، در شکسته‌تر

هر تنی زانان، جدا از خانمانش، بر سکوی در، نشسته‌تر

وز سرود مرگ آنان، باد

بیشتر بر طاق ایوان‌هایشان قندیل‌ها خاموش

بادا! یک صدا از دور می‌گوید

و صدایی از ره نزدیک

اندر انبوه صداهای به سوی ره دویده:

این، سزای سازگاراشان

باد، در پایان دوران‌های شادی

از پس دوران عشرت‌بار ایشان

مرغ می‌گوید:

این چنین ویرانگی شان، باد همخانه

با چنان آبادشان از روی بیدادی

بادشان! (سر می‌دهد شوریده‌خاطر، خلق آوا)

باد آمین!

و زبان آن که با درد کسان پیوند دارد باد گویا!

باد آمین!

و هر آن اندیشه، در ما مردگی آموز، ویران!

آمین! آمین!

و خراب آید در آوار غریو لعنت بیدار محرومان

هر خیال کج که خلق خسته را با آن نخواهانیست

و در زندان و زخم تازیانه‌های آنان می‌کشد فریاد:

اینک درد و اینک زخم

(گر نه محرومی کجی شان را ستاید

ور نه محرومی بخواه از بیم زجر و حبس آنان آید)

آمین!

در حساب دستمزد آن زمانی که به حق‌گویان

بسته لب بودند

و بدان مقبول

و نکویان در تعب بودند

آمین!

در حساب روزگارانی

کز بر ره، زیرکان و پیش‌بینان را به لبخند تمسخر دور می‌کردند

و به پاس خدمت و سودایشان تاریک

چشمه‌های روشنایی کور می‌کردند

آمین!

با کجی آورده‌های آن بد اندیشان

که نه جز خواب جهانگیری از آن می‌زاد

این به کیفر باد!

آمین!

با کجی آورده‌هاشان شوم

که از آن با مرگ ماشان زندگی آغاز می‌گردید

و از آن خاموش می‌آمد چراغِ خلق

آمین!

با کجی آورده‌هاشان زشت

که از آن پرهیزگاری بود مرده

و از آن رحم آوری واخورده

آمین!

این به کیفر باد

با کجی آورده‌هاشان ننگ

که از آن ایمان به حق سوداگران را بود راهی نو، گشاده در پی سودا

و از آن، چون بر سریر سینه‌ی مرداب، از ما نقش برجا

آمین! آمین!

و به واریز طنین هر دم آمین گفتن مردم

(چون صدای رودی از جا کنده، اندر صفحه ی مرداب آن گه گم)

مرغ ِ آمین گوی

دور می‌گردد

از فراز بام

در بسیط خطه ی آرام، می خواند خروس از دور

می‌شکافد جرم دیوار سحرگاهان

وز بر آن سرد دود اندود خاموش

هر چه، با رنگ تجلّی، رنگ در پیکر می‌افزاید

می‌گریزد شب

صبح می‌آید

نیما یوشیج- زمستان 1330

تلخ

پای آبله ز راه بیابان رسیده‌ام 

بشمرده دانه دانه کلوخ خراب او 

برده به سر به بیخ گیاهان و آب تلخ 

در بر رخ ام مبند، که غم بسته بر درم 

دل خسته‌ام به زحمت شب زنده داری ام 

ویرانه‌ام ز هیبت آباد خواب تلخ 

عیب ام مبین، که زشت و نکو دیده ام بسی 

دیده گناه کردن شیرینِ دیگران 

وز بی گناه دل شدگانی ثواب تلخ 

در موسمی که خستگی ام می برد ز جای 

با من بدار حوصله، بگشای در ز حرف 

امّا در آن نه ذرّه عتاب و خطاب تلخ 

چون این شنید، بر سرِ بالینِ من گریست 

گفتا: کنون چه چاره؟ بگفتم: اگر رسد 

با روزگارِ هجر و صبوری، شراب تلخ! 

12 آبان 1327 نیما

فتح اولدی یوزمین باب لر

رخلرون مصحف، نیگارا! خط لرون اعرابلر

باخدوم، اول یوزون منه فتح اولدی یوزمین باب لر

ذرّه ایدوم، گون تکی، عالمده مشهور اولموشام

تا منه دوشدی سنون مهر رخندن تاب لر

گر سنون یوزون دگول عاشیق لر ایچون قبله گاه

پس ندن بولدی هلال قاشلارون محراب لر؟

تا سنون زولف و رخونی گورمیشیم هر صبح و شام

گئجه- گوندوز، گریه دن گلمز گوزومه خواب لر

چین زولفون بندینه دوشدی "خطایی" خسته دل

شربت لعلوندور اونا قند ایلن عنّاب لر

شاعیر: شاه اسماعیل صفوی(خطایی)

یا علیّ المرتضی

عرضه یازدیم من سنه، ای شاه خوبانیم مدد

عرض حالیم سن بیلورسن، دین و ایمانیم مدد

شرمسارم، پرگناهم، سن باغیشلا یا کریم!

جمله لرنی یارلیغایین، کامل احسانیم مدد

مست و مجنون اولمیشام من فرقتیندن یا حبیب!

ای حقیقت عالمینده اینجه ارکانیم مدد

بو الیم دور دامنینیز یا علیّ المرتضی

بوی وصلیندور سنون هر درده درمانیم مدد

هر یانا عزم ائیلر اولسان سوره ی فتح اولدی فتح

آچیلور باغلو قاپی، دولتلی دربانیم مدد

بو "خطایی" نین گناهین سن گتورمه یوزینه

شاه مردان، شیر یزدان، سرّ سبحانیم مدد

یارلیغایین= باغیشلایین

شاعیر: شاه اسماعیل صفوی(خطایی)

رسواى جهان

ای ستمگر منی رسوای جهان ائیله میسن

گوزومون یاشینی چون دجله روان ائیله میسن

همنشین ائیله میسن دشمنی ای مایه ی ناز

رشگدن جانیم آلیب، باغریمی قان ائیله میسن

گون کیمی عارضووه زلف چلیپانی سالیب

گونی گور ابر سیه آلتدا نهان ائیله میسن

نازیله، عشوه ایله، سیر ائله ییب گلزاری

گوستریب معجزه سن سرو روان ائیله میسن

بیر جانیم وارایدی ای شوخ کی آلدین او زمان

اوزگه جان داهی بو بی کسده گمان ائیله میسن

قاشلارون تیغ ستم آلمیش اله، کیرپیگون اوخ

اولدوروبسن منی ناحق یئره قان ائیله میسن

نه اوچون ای شوخ نقابین گوتوروبسن اوزدن

روی خورشید وشی خلقه عیان ائیله میسن

آلمیسان عقلیمی سردن منیم ای آفت جان

قددیمی محنت هجرونده کمان ائیله میسن

هوس وصلویله ای مه من «حیران» ی

باشی یئرده، گوزی یولدا نگران ائیله میسن

حیران خانیم

آخ نئجه کئف چکمه لی ایام ایدی!

آخ نئجه کئف چکمه لی ایام ایدی!

اوندا کی اولاد وطن خام ایدی!

اوز حق مشروعینی بیلمزدی ائل

چهره ی حریته گولمزدی ائل

گوزلرینی بیر کره سیلمزدی ائل

غزته یه، ژورناله اییلمزدی ائل

دائم ائشیتدیکلری اوهام ایدی

آخ نئجه کئف چکمه لی ایام ایدی!

اولکه ده بونجا یوخ ایدی عیب جو

نئیلردیگه گورونوردی نکو

خلق ده دیداریمیزه آرزو

بیزده وارایدی نه گوزل آبرو

حرمتیمیز واجب اسلام ایدی

آخ نئجه کئف چکمه لی ایام ایدی!

میللته چاتدیقجا غم عیاش ایدیق

حاکمه یار، آمره قارداش ایدیق

قبله ی طاعتگه اوباش ایدیق

هاردا باش اولسایدی اورا باش ایدیق

هر گئجه، هر گون بیزه بایرام ایدی

آخ نئجه کئف چکمه لی ایام ایدی!

گرچه ریا ایدی بوتون کاریمیز

کاریله برعکس ایدی کرداریمیز

لیک همان وارایدی مقداریمیز

حجت ایدی هر کسه گفتاریمیز

خلقین ایشی بیزلره اکرام ایدی

آخ نئجه کئف چکمه لی ایام ایدی!

عیبیمیزی چولغالامیشدی عبا

هر نه گلیردی بوشالیردی قابا

کیم نه قانیردی نه دی زهد و ریا

ناخوشه خاک دریمیزدن شفا

صومعه میز کعبه ی احرام ایدی

آخ نئجه کئف چکمه لی ایام ایدی!

بیزلرایدیق خلقین ایناندیقلاری

پیر هدایت دئیه قاندیقلاری

نور گورولردی قارانلیقلاری

بیزده ایدی جمله قازاندیقلاری

کیم بیزه پول وئرمه سه بدنام ایدی

آخ نئجه کئف چکمه لی ایام ایدی!

ایندی آداملار دئیه سن جن دیلر

جن نه دی شیطان کیمی بی دیندیلر

لاپ بیزی اوسارلادیلار میندیلر

آی گئچن ایام اولاسان ایندیلر

اوندا کی اولاد وطن خام ایدی

آخ نئجه کئف چکمه لی ایام ایدی!

صابیر